CSR (Corporate Social Responsibility) odpowiedzialność społeczna biznesu – koncepcja, dzięki której przedsiębiorstwa już na etapie budowania strategii dobrowolnie uwzględniają interes wszystkich grup, na kóre oddziaływują oraz ochronę środowiska.
Społeczna odpowiedzialność ma być zasadą funkcjonowania strefy biznesu, a nie jej celem – celem działalności przedsiębiorstw pozostaje osiągnięcie zysku. CSR oznacza więc efektywne zarządzanie firmą oparte o zasady dialogu społecznego i zasad zrównoważonego rozwoju, które przyczynia się do wzrostu konkurencyjności firmy na rynku. Strategie CSR mają zasadniczo dwa wymiary – wewnętrzny (obejmujący samą firmę z jej pracownikami) oraz zewnętrzny (inne osoby, na które firma wpływa, np. społeczność lokalna, kontrahenci).

Rozkwit CSR wiąże się z globalizacją – pozycja biznesu rośnie względem innych grup społecznych, co prowokuje większą odpowiedzialność na wielu płaszczyznach. Z drugiej strony etyka kupiecka czy też zasady dobrych praktyk rzemieślniczych nie są niczym nowym, występowały „od zawsze”. Koncepcje społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw wywodzą się z dwóch zasad: miłosierdzia i włodarstwa. Pierwsza mówiła o obowiązku dzielenia się z bliźnimi, druga zaś kazała traktować przedsiębiorców i właścicieli za włodarzy, opiekunów powierzonego im przez społeczeństwo majątku. Poza tymi zasadami na koncepcje CSR-u miały wpływ dwie teorie – agencji i stakeholderów. Pierwsza teoria mówiła, że nadrzędnym celem przedsiębiorstwa jest zrealizowanie zobowiązań wobec zleceniodawcy, czyli dążenie do maksymalizacji zysków. Druga teoria stała na stanowisku, że przedsiębiorstwo jest odpowiedzialne przed szerokim gronem interesariuszy, a więc zarówno pracowników, udziałowców, klientów, jak i środowiska lokalnego, czy władz.
Firma powinna więc rekompensować ewentualne straty i jednocześnie zaspokajać potrzeby szeroko rozumianego otoczenia.
Oprócz ,,czynienia dobra”, włączenie się firmy w działania społeczne przede wszystkim daje ,,łatwość funkcjonowania” w społeczności lokalnej. Żadna firma nie działa „w próżni”, jej udział w życiu społeczności lokalnej pozwala na sprawniejsze i bezkonfliktowe działania. Społeczne zaangażowanie biznesu umożliwia trwałe zakorzenienie się w społeczności i zyskanie przychylności jej mieszkańców, władz, mediów. Podtrzymywanie dobrego imienia i publicznego wizerunku jest jednym z celów firmy. Społeczne zaangażowanie wzmacnia więc wizerunek firmy, nadaje jej tożsamość, uwiarygodnia ją w oczach mediów i społeczności lokalnej. Może być zarówno elementem wewnętrznej, jak i zewnętrznej strategii Public Relations. Jest szczególnie ważne dla firm usługowych, które przez lata pracują nad wizerunkiem i zaufaniem klientów. Choć niemierzalna we wskaźnikach ekonomicznych stanowi ważny atrybut wobec oferty konkurencji.
Udział w życiu społeczności lokalnej ułatwia firmie sprawne i bezkonfliktowe funkcjonowanie. Społeczne zaangażowanie umożliwia trwałe zakorzenienie się w społeczności i pozyskanie przychylności jej mieszkańców, a także zdobycie zaufania samorządu. W przypadku zagrożeń mogących wpłynąć na sprawne funkcjonowanie lub nawet istnienie firmy, możemy liczyć na poparcie ze społeczności lokalnej, w której firma poczyniła inwestycje społeczne.
Wzrost świadomości społecznej obywateli powoduje, iż w wyborach konsumenckich kierują się oni zaufaniem do danej firmy i jej wizerunkiem. Współczesny klient jest coraz bardziej świadomym konsumentem – oprócz dobrej ceny i jakości wymaga, aby produkt lub usługa budziła pozytywne skojarzenia. Firmom, które pozyskały zaufanie i lojalność klientów, do swojej marki poprzez społeczne zaangażowanie, w przypadku potknięcia łatwiej będzie odzyskać ich przychylność niż tym firmom, które kojarzone są jedynie z nastawieniem na zysk. Społeczne zaangażowanie wymaga pewnych nakładów ze strony firmy, ale w dłuższym czasie koszty te zwracają się. Wzrasta bowiem lojalność klientów, zwiększa się stabilność firmy, jej pozycja na rynku i sprzedaż. Równocześnie firma obniża koszty funkcjonowania dzięki pracy lepiej zmotywowanych i lojalnych pracowników. W rezultacie przedsiębiorstwo staje się bardziej efektywne.
Wprowadzenie zasad odpowiedzialnego biznesu do polityki polskich firm pozwoli stać się im konkurencyjnymi na rynkach zachodnich, gdzie standardy odpowiedzialnego biznesu są już rozpowszechnione. W obliczu obecności Polski w Unii Europejskiej ważne jest również spełnienie międzynarodowych standardów dotyczących odpowiedzialności biznesu przez polskich przedsiębiorców. Polskie firmy mogą wtedy konkurować nie tylko poprzez jakość, cenę lub serwis, ale także poprzez wizerunek firmy społecznie zaangażowanej.
Stosowanie polityki CSR przynosi też firmie korzyści wewnętrzne. Działalność prospołeczna firmy stanowi jeden z elementów niefinansowego angażowania pracowników. Nierzadko programy społeczne dają pracownikom firm możliwość sprawdzenia się, angażując ich bezpośrednio w działania (jak w przypadku wolontariatu pracowniczego) lub na przykład w fazie zarządzania projektem i jego wdrażania. Pracownicy, którzy udzielają się na płaszczyźnie społecznej, uczą się współdziałania oraz zdobywają nowe doświadczenia i umiejętności, które mogą później wykorzystać w swojej pracy zawodowej.
Pracownicy z uznaniem odnoszą się do funkcjonowania firmy wiedząc, iż część jej aktywności skierowana jest na rozwiązywanie problemów społecznych lub wspieranie społeczności, do których przynależą. Atrakcyjność firmy na ryku pracy zwiększa się, co pozwala przyciągnąć nowych pracowników i zatrzymać najlepszych.
opr.: Mariusz Trubalski